Samenwonen zonder gehuwd te zijn, is heden een vrij veel gekozen samenlevingsvorm.
Men kan feitelijk samenwonen of wettelijk samenwonen.
Feitelijk samenwonen: Voor feitelijk samenwonenden zijn er, in tegenstelling tot gehuwden en thans ook tot wettelijk samenwonenden, geen specifieke beschermingsregels uitgewerkt. Meerdere personen kunnen feitelijk samenwonen, ongeacht de aard van hun relatie, hun verwantschap en hun geslacht.
Wettelijk samenwonen: In tegenstelling tot de feitelijke samenwoning is de wettelijk samenwoning enkel mogelijk tussen twee personen. De wet legt geen beperkingen op in de aard van verhouding of geslacht. De wettelijke samenwoning is dus evengoed mogelijk tussen twee samenwonende verwanten (familieleden). De enige twee voorwaarden zijn dat de samenwonenden niet verbonden mogen zijn door een huwelijk of door een andere wettelijke samenwoning, en dat ze meerderjarig en handelingsbekwaam moeten zijn.
Deze verklaring wordt schriftelijk opgemaakt en ondertekend door beiden en tegen ontvangstbewijs afgegeven aan de ambtenaar van de woonplaats. Deze verklaring kan ook vergezeld zijn van een notariële akte (facultatief).
Gevolgen, o.a.:
De gevolgen zijn vergelijkbaar met de rechten en plichten van gehuwden (bescherming van de gezinswoning en de huisraad, bijdrage in de lasten van het samenleven, aansprakelijkheid betreffende de schulden van het samenleven en de schulden voor de kinderen,...
Beëindiging van de wettelijke samenwoning:
- overlijden of huwelijk van één van de partijen;
- huwelijk van één van de partijen;
- beëindiging via schriftelijke verklaring.